Iritabilni kolon je najčešće oboljenje sistema organa za varenje. Poznato je i kao “sindrom nervoznih creva”, a predstavlja hronično oboljenje sa karakterističnim bolom u stomaku i poremećenim ritmom pražnjenja creva. U literaturi engleskog govornog područja poznat je kao IBS – Irritable bowel syndrome (sindrom iritabilnog kolona/debelog creva ).
Simptomi koji prate ovu bolest se razlikuju od osobe do osobe; neki duže traju, neki kraće, dok su neki blagi, drugi su vrlo intenzivni.
Samo oboljenje retko dovodi do oštećenja creva i ne utiče na povećanje rizika od dobijanja gastrointestinalnog raka.
Svakako da ovaj problem ima nepovoljan uticaj na kvalitet života pojedinca. Ono što je specifično je da se češće javlja kod osoba ženskog pola.
Iritabilni kolon: uzroci nastanka
Nažalost tačan uzrok ovog oboljenja creva trenutno nije poznat, postoje mnogi načini lečenja, ali ne i izlečenja.
Neki od mogućih uzroka su:
- Preosetljivo debelo crevo
- Osetljiv imuni sistem
- Razne infekcije
Činjenica da uzroka može biti više predstavlja problem kod preveniranja ovog oboljenja.
Ono što je poznato jeste da postoje okidači ovog sindroma tj. bolesti. Najčešći su:
- Stres
- Anksioznost
- Ishrana
Ne postoji univerzalna ishrana, niti tačan spisak namirnica koje mogu biti okidači; sve je individualno. Ono što pomaže osobama koje imaju ovakve probleme je vođenje dnevnika ishrane. Najlakši način da se otkrije koje su to tačno namirnice koje smetaju i uzrokuju simptome iritabilnog kolona je da se vodi ovakva vrsta dnevnika i zapisuju neprijatnosti koje su nastale nakon konzumacije određenih namirnica, ukoliko ih je bilo.
Što se stresa i anksioznosti tiče redovne posete terapeutu mogu biti od velike pomoći, jer kroz razgovor sa stručnim licem osoba može uvideti koje su to stresne situacije koje joj smetaju. Takođe, osoba može naučiti kako da koristi određene alate koji će joj pomoći u borbi protiv anksioznosti.
Uz brigu o mentalnom zdravlju dolazi i poboljšanje i smanjenje simptoma izazvanih iritabilnim kolonom.
Simptomi
Kako biste znali da li imate ovo oboljenje ili ne, potrebno je da iskusite neki od narednih simptoma i to u periodu od 3 nedelje do 3 meseca.
Tipični simptomi sindroma iritabilnog kolona:
- Grčevi
- Bol u stomaku
- Nadutost i gasovi
- Zatvor
- Dijareja
Neprijatnosti obično nisu iste, niti traju isti vremenski period. Kod nekih osoba one se javljaju povremeno, pa nestanu, dok kod drugih mogu biti prisutni duži vremenski period.
Neke neprijatnosti kao što su nadutost i gasovi obično nestanu nakon izbacivanja stolice. A pojedini kao što su zatvor i dijareja se ne isključuju međusobno, pa osoba koja pati od iritabilnog kolona može imati oba simptoma naizmenično.
U mnogim slučajevima neprijatnosti mogu biti neprijatne i bolne. Jak bol u stomaku (koji praktično potiče iz creva) je često praćen i sa:
- Promena učestalosti pražnjenja creva
- Osećaj olakšanja nakon pražnjena creva
- Promena u izgledu stolice.
A nekada simptomi mogu biti izuzetno neprijatni, ali i znak da možda postoji i još neko dodatno oboljenje, zbog čega je neophodno posetiti lekara. A to su:
- Dijareja noću
- Gubitak telesne težine
- Rektalno krvarenje
- Neobjašnjivo povraćanje ili nagon za povraćanjem
- Poteškoće pri gutanju
- Konstantan bol koji ne prolazi nakon pražnjenja creva
- Anemija
Simptomi kod žena
Ovaj sindrom se češće javlja kod osoba ženskog pola, a neprijatnosti se javljaju u specifičnim periodima.
Neprijatnosti kod žena se najčešće javljaju u periodu oko menstruacije, a dešava se da su mnogo jači tokom samog menstrualnog krvarenja. Takođe, postoje podaci da se pogoršavaju u toku trudnoće.
Žene koje su u menopauzi imaju manje simptoma i oni su obično slabiji.
Tipovi iritabilnog kolona
U zavisnosti od simptoma postoji i više različitih tipova ovog oboljenja:
- Praćen dijarejom – ovo je specifičan tip iritabilnog kolona i primarno zahvata debelo crevo. U ovom slučaju dijareja propraćena mučninom je česta pojava, a dešava se i gubitak kontrole pražnjenja creva.
- Praćen gubitkom težine – u ovom slučaju je potrebno dodatno obratiti pažnju na ishranu. Moguće je da usled simptoma kao što je dijareja organizam ne dobija dovoljno hrane, pa se zato javlja nagli gubitak težine.
- Praćen zatvorom – ovaj tip se najčešće javlja kod mladih ljudi i adolescenata. Zatvor i tvrda stolica su česti simptomi ovog oboljenja.
Kako se dijagnostikuje iritabilni kolon
Ukoliko često imate neki od prethodno navedenih simptoma, bitno je da se javite svom izabranom lekaru radi postavljanja dijagnoze.
Na osnovu simptoma se obično dolazi do dijagnoze iritabilnog kolona, a u tom procesu je potrebno i isključiti druga oboljenja koja mogu da prouzrokuju slične simptome.
Načini na koje se dolazi do dijagnoze i isključuju druga oboljenja:
- Promena ishrane ili izbacivanje određenih namirnica kako bi se isključila potencijalna alergija na određenu hranu.
- Analiza stolice kako bi se isključila potencijalna infekcija.
- Analiza krvne slike kako bi se isključila anemija ili celijakija.
- Kolonoskopija (pregled debelog creva) kako bi se isključili kolitis, Kronova bolest ili rak.
PREPORUKA: Uz pomoć dobrovoljnog zdravstvenog osiguranja zdravstveni problem možete prebroditi/držati pod kontrolom znatno jednostavnije: na raspolaganu su Vam vrhunski stručnjaci unutar dobro organizovanog zdravstvenog sistema.
Kako se leči iritabilni kolon
Ne postoji univerzalni lek niti terapija za sindrom debelog creva, niti je ovo oboljenje moguće izlečiti. Ono što je moguće uraditi je ublažiti posledice i simptome i poboljšati kvalitet života pojedinca.
Kako bi se to postiglo neophodno je promeniti način života, ishranu, ali i voditi računa o mentalnom zdravlju, jer je stres jedan od čestih okidača.
Kod osoba koje pate od nervoznih creva prvo se primenjuje promena životnog stila i brojni prirodni lekovi, a ukoliko to ne daje zadovoljavajuće rezultate onda se pribegava lečenju uz pomoć medikamenata.
Ishrana
Za većinu osoba prosta promena ishrane može da učini mnogo i znatno ublaži simptome bolesti. Ono što je bitno napomenuti je to da ne postoji univerzalni jelovnik koji bi trebalo pratiti, pa je najbolje da se svaka osoba posebno konsultuje sa svojim izabranim lekarom, kao i sa nutricionistom/dijetetičarom kako bi dobila jelovnik koji joj u potpunosti odgovara.
Hrana koju bi trebalo izbegavati
Ipak, postoje određene grupe namirnica koje bi bilo poželjno smanjiti ili u potpunosti izbaciti kada je ovaj sindrom u pitanju:
- Prerađeni šećeri
- Mlečni proizvodi
- Pasulj i mahunarke
- Pržena hrana
- Prezačinjena hrana
Hrana koja pomaže pri ublažavanju simptoma
Pojedine osobe su imale pozitivna iskustva sa konzumacijom određenih začina i bilja u koje spadaju:
- Nana
- Kamilica
- Đumbir
Promena životnog stila i iritabilni kolon
Fokus bi trebalo da bude na promeni životnog stila u zdravijem pravcu, a ovo su neki od saveta koji su do sada pomogli mnogima:
- Praktikovanje redovne fizičke aktivnosti
- Jedenje manjih porcija hrane
- Izbacivanje procesirane hrane
- Izbacivanje napitaka sa kofeinom
- Konzumiranje probiotika
- Dobra mentalna higijena
Lekovi
Ukoliko se stanje ne poboljša promenom životnog stila, ishrane i uz pomoć prirodnih lekova, onda je potrebno uključiti komercijalne lekove u proces tretiranja bolesti tj. potrebna je terapija medikamentima.
Naravno upotreba lekova se vrši uz nadzor izabranog lekara, a vrsta terapije opet zavisi koliko je izražen sindrom tj. zavisi od simptoma, težine bolesti i drugih faktora i razlikuje se od osobe do osobe.
Ono što je bitno je da obavestite svog lekara o lekovima koje inače pijete, bilo da su to lekovi na recept ili oni koji mogu da se kupe u slobodnoj prodaji. Ali isto tako je bitno i napomenuti koje prirodne lekove koristite, kao i čajeve i suplemente. Na osnovu toga vaš lekar će moći da vam prepiše lekove koji će dati najbolje moguće rezultate .
Lekovi koji se obično koriste kada je terapija ove bolesti u pitanju su:
- Lekovi protiv zatvora
- Lekovi protiv bolova
- Lekovi koji ublažavaju grčenje mišića
- Antibiotici
Zaključak
Sindrom iritabilnog kolona je oboljenje koje može znatno da utiče na kvalitet svakodnevnog života pa je zato vrlo bitno obratiti se lekaru pri pojavi prvih simptoma.
Iako se ovo oboljenje češće javlja kod osoba ženskog pola, ono je prisutno i kod osoba muškog pola. A ono što je specifično je to da su muškarci skloniji ignorisanju simptoma od žena i samo u retkim slučajevima traže stručnu pomoć kada je reč o ovom oboljenju. To nikako ne bi smelo da bude praksa, jer ignorisanje simptoma može dovesti do još većih problema, a to je oštećenje creva.
Praktikovanje zdravijih životnih navika i zdravije i redovne ishrane može znatno ublažiti simptome bolesti i poboljšati kvalitet života pojedinca.
